Uwaga. Ważne zmiany dla architektów podejmujących prace przy zabytkach.

rys. W. Wółkowski

Tuż przed wakacjami Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja wejdzie w życie 9 września. Przewiduje ona kilka ważnych zmian, o których wiedzieć muszą architekci podejmujący prace przy zabytkach.

Ochrona już od momentu wszczęcia postępowania o wpis do rejestru. Przede wszystkim należy wiedzieć, że pod prawną ochroną znajdą się obiekty, co do których wszczęte zostało postępowanie o wpis do rejestru (do tej pory ochroną objęte były zabytki, które zostały już wpisane do rejestru na mocy decyzji konserwatora). Tak więc w trakcie trwania postępowania nie można podejmować działań, które mogłyby wpłynąć na wygląd obiektu. Uwaga. Dotyczy to nawet tych obiektów, co do których uzyskaliśmy pozwolenie na budowę lub przeszliśmy procedurę zgłoszenia. Ze zmianą tą wiąże się wprowadzenie obowiązku informowania przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (WKZ) o wszczęciu i zakończeniu postępowania w sprawie wpisu do rejestru na stronie internetowej WKZ. Informacja ta przekazywana jest również właściwemu staroście, który podaje ją do publicznej wiadomości na urzędowej stronie internetowej BIP. Ponadto informacja ta podana może zostać w sposób zwyczajowo przyjęty w miejscowości, w której znajduje się zabytek.

14 dni na zawiadomienie o zniszczeniu lub zagrożeniu dla zabytku. W ustawie doprecyzowano, że dysponent zabytku ma obowiązek zawiadomienia WKZ o uszkodzeniu, zniszczeniu, zaginięciu, kradzieży lub zagrożeniu dla zabytku niezwłocznie o powzięciu o tym informacji.

Każde usunięcie drzewa z terenu nieruchomości, na której znajduje się zabytek wymaga pozwolenia WKZ. Wśród działań, które wymagają pozwolenia WKZ wskazano usuniecie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości, na której znajduje się zabytek.

14 dni na zgłoszenie zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych. Rozszerzono przepisy dotyczące zaleceń pokontrolnych wydawanych przez WKZ. Przede wszystkim osoba kontrolowana (bądź kierownik kontrolowanej jednostki organizacyjnej) będą mogli wnieść pisemne, umotywowane zastrzeżenia co do zaleceń. WKZ w terminie 14 dni będzie mógł zmienić zalecenia lub odmówić ich zmiany.

Minister Kultury i Generalny Konserwator mogą więcej. Rozszerzy się zakres uprawnień Ministra Kultury, który teraz będzie mógł uchylić lub zmienić każde pozwolenie wydane przez wojewódzkiego konserwatora, jeśli uzna je za zagrożenie dla zabytku (po zasięgnięciu opinii Głównej Komisji Konserwatorskiej). Podobnie Generalny Konserwator będzie koordynował i nadzorował prace konserwatorów wojewódzkich, będzie mógł wydawać instrukcje i wytyczne (nie mogą one dotyczyć istoty sprawy) oraz żądać przedstawienia sprawozdań z działalności.

Dotacje samorządowe również dla zabytków znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków. Dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie oraz roboty budowlane przy zabytkach mogą być przyznane również zabytkom znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków (do tej pory dotacje to mogły być udzielane tylko na zabytki rejestrowe).

Dodatkowe środki na ochronę zabytków z kar administracyjnych. Utworzony zostanie Narodowy Fundusz Ochrony Zabytków jako fundusz celowy pozostający w dyspozycji Ministra Kultury. Środki zgromadzone w Funduszu pochodzić mają z administracyjnych kar pieniężnych, które są kolejną nowością w ustawie o ochronie zabytków. Kary dotyczą m.in.: niepowiadomienia w terminie o uszkodzeniu lub zagrożeniu dla zabytku, utrudniania dostępu do zabytku organom ich ochrony czy podejmowania działań bez właściwego zezwolenia.

Zmiany w sposobie powoływania organów ochrony zabytków oraz organów opiniodawczo-doradczych.Wojewódzkiego Konserwatora Zabytów powołuje wojewoda na wniosek Generalnego Konserwatora wskazujący kandydata na to stanowisko, natomiast odwołuje na wniosek GKZ lub za jego zgodą. Dodatkowo wskazano, że kierownika delegatury wojewódzkiego urzędu konserwatora zabytków powołuje i odwołuje WKZ na wniosek GKZ lub za jego zgodą. Wydłużono kadencję członków Rady Ochrony Zabytków oraz Wojewódzkiej Rady Ochrony Zabytków z 4 do 5 lat, natomiast kadencję członków Głównej Komisji Konserwatorskiej ustalono na 5 lat (liczbę członków ustalono na 10 do 15).

Obligatoryjne powołanie stanowiska miejskiego i powiatowego konserwatora zabytków. W przypadku powierzenia prowadzenia niektórych spraw z zakresu wojewody gminom, powiatom, a także związkom gmin, związkom powiatów, związkom powiatowo-gminnym albo związkom metropolitalnym, położonym na terenie województwa obligatoryjne jest ustanowienie stanowiska gminnego lub powiatowego konserwatora zabytków.

Listę rzeczoznawców prowadzi Minister kultury. Uszczegółowiono kwestie związane z prowadzeniem listu rzeczoznawców: zakres danych, sposób ich udostępniania itd.

Wyższy wymiar kary za zniszczenie zabytku oraz poszukiwanie zabytku bez zezwolenia. Zaostrzono karę za zniszczenie zabytku. Obecnie czyn ten zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat (wcześniej od 3 miesięcy do lat 5). Za nielegalne poszukiwanie zabytków grozić będzie kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2.

Wejście nowelizacji w życie zostało podzielone na trzy etapy. Co do zasady wchodzi ona w życie 14 dni od ogłoszenia, niektóre przepisy zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2018 r. (m.in. przepisy dot. zaleceń pokontrolnych, Narodowego Funduszu Ochrony Zabytków, administracyjnych kar pieniężnych) oraz od 1 stycznia 2024 (przepisy uchylające odpowiedzialność karną za niektóre czyny, za które nowelizacja przewiduje kary pieniężne).   Jeżeli czyn stanowi wykroczenie zgodnie z u.o.o.z. oraz zagrożony jest administracyjną karą pieniężną uprzednie prawomocne ukaranie sprawcy za wykroczenie stanowi przeszkodę do zastosowania wobec niego kary pieniężnej według przepisów o odpowiedzialności administracyjnej, natomiast uprzednie nałożenie ostateczną decyzją administracyjną kary pieniężnej stanowi okoliczność wyłączającą orzekanie w postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

Komentarze Facebook